با فضیلت ترین صحابی پیامبر (صلی الله علیه وآله) کیست؟؟

 سوال

شبهه

از جمله شبهاتی که در هفته های اخیر شبکه های معاند و تفرقه افکن وهابیت مدام مطرح می کنند و ساعتها وقت برنامه خود را بدان اختصاص می دهند بحث فضائل علی (علیه السلام) است. تا جایی که در یکی از برنامه های اخیر خود جسارت را بیش از پیش بالا برده و در صدد تنقیص فضائل امیرالمومنین (علیه السلام) برآمده اند. و ایشان را انسانی معمولی در زمان رسول الله (صلی الله علیه وآله) خوانده اند که هیچ فضل و برتری نسبت به سایر صحابه نداشته اند.

 

پاسخ

اصحاب پیامبر (صلی الله علیه وآله) برای مسلمانان مورد احترام بوده و از باب صحابی بودنشان بر همه لازم است که از اهانت به ایشان دوری کند. اما این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که همه افراد در یک سطح نبوده و شخصیت و مقام افراد با یکدیگر متفاوت می باشد. با این وجود بر همه مسلمانان لازم است از هتاکی و حرمت شکنی اجتناب نمایند. و این چیزی است که شبکه های معاند وهابیت بدان عمل ننموده اند و با این سیاست مکارانه خود در صدد تفرقه افکنی و شعله ور کردن آتش اختلاف بین شیعه و برادران اهل سنت هستند. اما آنچه را که ایشان در مورد علی (علیه السلام) گفته اند که وی شخصی معمولی بوده و فضائلی که شیعیان می گویند کذب است و ایشان جایگاه چندانی بین صحابه نداشته است. سخنی بی دلیل و به دور از تحقیق است چرا که روایات متعددی داریم از پیامبر (صلی الله علیه وآله) بر اینکه ایشان افضل اصحاب خود را امیر المومنین (علیه السلام) معرفی نموده اند برای نمونه برخی از این روایات اشاره می گردد:

    ۱. حدیث طیر

در روایت آمده است که برای پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) مرغ بریانی را آوردند و ایشان اینچنین فرمودند:

«اللهم ائتنی بأحب خلقک إلیک یأکل معی من هذا الطیر»[1]؛ خدایا بهترین خلقت و محبوب ترین خلقت را برسان که با من این مرغ بریان و سرخ شده را بخورد.

    ۱. روایت عایشه بر فضیلت علی (علیه السلام) نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله)

از عایشه همسر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) اینگونه نقل شده است:

«أَخْبَرَنَا النُّعْمَانُ بْنُ بَشِیرٍ، قَالَ: " اسْتَأْذَنَ أَبُو بَکْرٍ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، فَسَمِعَ صَوْتَ عَائِشَةَ وَهِیَ تَقُولُ: لَقَدْ عَرَفْتُ أَنَّ عَلِیًّا أَحَبُّ إِلَیْکَ مِنْ أَبِی مَرَّتَیْنِ أَوْ ثَلَاثًا "، قَالَ: فَاسْتَأْذَنَ أَبُو بَکْرٍ، فَدَخَلَ فَأَهْوَى إِلَیْهَا، فَقَالَ: «یَا ابْنَةَ فُلَانَةَ أَلَّا أَسْمَعُکِ تَرْفَعِینَ صَوْتَکِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ»[2]؛ نعمان بن بشیر نقل کرده است که در یکی از روزها، «ابوبکر» برای تشرّف به حضور رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اجازه می‌خواست که همزمان صدای «عایشه» را شنید که فریاد می‌زند! به خدا سوگند اینک متوجه شدم که علی (علیه‌السّلام) از پدر من و از خود من در نزد تو محبوبتر است- و این جمله را دو بار یا سه بار تکرار کرد .ابوبکر، پس از اذن ورود داخل منزل شد و به «عایشه» حمله برده و گفت: ‌ای دختر فلانه! مبادا بشنوم که صدایت را با فریاد بلند کرده و بر سر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) داد می‌زنی.

    ۱. روایت ابوذر غفاری

«جَاءَ رَجُلٌ أَبَا ذَرٍ وَهُوَ فِی مَسْجِدِ الرَّسُولِ، فَقَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ، أَلَا تُخْبِرُنِی بِأَحَبِّ النَّاسِ إِلَیْکَ، فَإِنِّی أَعْرِفُ أَنَّ أَحَبَّهُمْ إِلَیْکَ أَحَبُّهُمْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ؟ قَالَ: «إِی وَرَبِّ الْکَعْبَةِ، إِنَّ أَحَبَّهُمْ إِلَیَّ أَحَبُّهُمْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، وَهُوَ ذَاکَ الشَّیْخُ، وَأَشَارَ بِیَدِهِ إِلَى عَلِیٍّ، وَهُوَ یُصَلِّی أَمَامَهُ»[3]؛ شخصی نزد ابوذر غفاری آمد در حالیکه در مسجد بود و گفت: ای ابوذر آیا به من نمی گویی محبوبترین مردم نزد تو کیست؟ چرا که من می دانم محبوبترین ایشان نزد تو محبوبترین شخص نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) است، ابوذر گفت: بله قسم به خدای کعبه محبوبترین ایشان نزد من محبوبترین شخص نزد پیامبر است و آن شخص این پیر مرد است و با دستش به سوی علی اشاره کرد در حالیکه وی نماز می خواند.»

فارغ از روایات زیادی که از پیامبر (صلی الله علیه وآله) وارد شده است موارد متعددی داریم که بزرگان اهل سنت نیز امیر المومنین (علیه السلام) را سرآمد تمام صحابه دانسته اند و فضائل ایشان را نسبت به سایر صحابه بیشتر دانسته اند با توجه به کثرت مستندات و بنا بر خلاصه گویی برای نمونه به برخی از این موارد اشاره می گردد:

    ۱. ابن حجر عسقلانی

وی در کتاب معروف خود با عنوان فتح الباری شرح صحیح البخاری در باب کثرت فضائل علی (علیه السلام) نسبت به سایر صحابه تصریح دارد:

«قال أحمد وإسماعیل القاضی والنسائی وأبو علی النیسابوری لم یرد فی حق أحد من الصحابة بالأسانید الجیاد أکثر مما جاء فی علی»[4]؛ احمد، اسماعیل قاضی، نسائی، ابوعلی نیسابوری گفته اند: در حق هیچکدام از صحابه به اندازه علی (علیه السلام) روایات با سند جید (صحیح) وارد نشده است.

    ۱. ملا علی قاری

یکی دیگر از بزرگان اهل سنت که فضائل علی (علیه السلام) را نسبت به سایر صحابه بیشتر دانسته است ملا علی قاری است که در کتاب خود با عنوان «مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح» بابی را با عنوان فضائل علی ابن ابی طالب دارد و در این باب همچون ابن حجر تصریح دارد:

«قال أحمد، والنسائی وغیرهما: لم یرد فی حق أحد من الصحابة بالأسانید الجیاد أکثر مما جاء فی علی»[5].

    ۱. عبدالرحمن مبارکفوری

وی نیز در کتاب تحفة الاحوازی خود در ابتدای باب فضائل علی بن ابی طالب مقدار فضائل ایشان را بیش از همه حابه دانسته است و در همان کلام ابن حجر را به عینه تکرار می کند:

«قال أحمد وإسماعیل القاضی والنسائی وأبو علی النیسابوری لم یرد فی حق أحد من الصحابة بالأسانید الجیاد أکثر مما جاء فی علی»[6].

    ۱. زرقانی مالکی

وی نیز نسبت مناقب امیر المونین (علیه السلام) را نسبت به سایر صحابهبسیار دانسته است و معتقد است که بیشترین مناقب در حق ایشان وارد شده است و تصریح دارد:

«مناقبه شهیرة کثیرة جدًا، حتى قال أحمد وإسماعیل القاضی والنسائی وأبو علی النیسابوری لم یرد فی حق أحد من الصحابة بالأسانید الجیاد أکثر مما جاء فی علی»[7]؛ مناقب علی علیه السلام مشهور و واقعا زیاد است تا جایی که احمد، اسماعیل قاضی، نسائی، ابوعلی نیسابوری گفته اند: در حق هیچکدام از صحابه به اندازه علی (علیه السلام) روایات با سند جید (صحیح) وارد نشده است.

    ۱. ابن علان شافعی

وی نیز فضائل امیر المومنین (علیه السلام) را بیش از همه صحابه دانسته است و با نقل قولی از سیوطی تصریح دارد:

«قال أحمد وإسماعیل القاضی والنسائی وأبو علی النیسابوری لم یرد فی حق أحد من الصحابة بالأسانید الجیاد أکثر مما جاء فی علی»[8].

    ۱. ابن الشیخ

وی یکی دیگر از شخصیتهای برجسته ای است که علی بن ابی طالب را سرآمد صحابه و با فضیلت ترین صحابی دانسته است و همان کلام ابن حجر را مستند قول خویش قرار داده است و می گوید:

«قال أحمد وإسماعیل القاضی والنسائی وأبو علی النیسابوری لم یرد فی حق أحد من الصحابة بالأسانید الجیاد أکثر مما جاء فی علی»[9].

نتیجه

فضائل علی (علیه السلام) در منابع فریقین بی شمار است تا جایی که به حد تواتر می رسد و نوشته های مختصر گنجایش آنرا ندارد اما آنچه که فریقین بدان اذعان دارند و مورد قبول ایشان است این است که هیچ یک از صحابه پیامبر (صلی الله علیه وآله) در درجه فضیلت به ایشان نمی رسد.

 

[1] . ترمذى، محمّد، سنن الترمذى، ج 6، ص 81 تحقیق: بشار عواد معروف، دار الغرب الإسلامى، بیروت، 1998م- حاکم نیشابورى، محمّد، المستدرک على الصحیحین، ج 3، ص 141؛ تعلیق: محمد بن أحمد ذهبى، تحقیق: مصطفى عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیة، چاپ اوّل، بیروت، 1411ق.

[2] . ابن حنبل شیبانی، أحمد، مسند أحمد بن حنبل، ج 30، ص 373؛  تحقیق: شعیب الأرنؤوط وعادل مرشد و دیگران، مؤسسة الرسالة، چاپ اوّل، 1421ق- بزّار، احمد، مسند البزّار، ج 8، ص 223؛ تحقیق: محفوظ الرحمن زین الله، و عادل بن سعد و صبری عبد الخالق الشافعی، مکتبة العلوم والحکم، مدینة منورة، چاپ اوّل، 1988م.

[3] . خلال، ابوبکر، السنة، ج 2، ص 344، تحقیق: زهرانی، عطیة، ناشر: دار الرایة، ریاض، چاپ اول، 1410ق

[4] ابن حجر عسقلانى، احمد، فتح الباری شرح صحیح البخاری، ج 7، ص 71؛ ناشر:  دار المعرفة، بیروت، 1379ق.

[5] . قاری، علی بن محمد (م 1014)، مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح، ج 9، ص 3931؛ دار الفکر، بیروت، چاپ اوّل، 1422 ق.

[6] مبارکفوری، عبد الرحمن، تحفة الأحوذی بشرح جامع الترمذی، ج 10، ص 144، ناشر : دار الکتب العلمیة، بیروت، بى تا..

[7] . زرقانی مالکی، محمد بن عبدالباقی، شرح الزرقانی على المواهب اللدنیة بالمنح المحمدیة، ج 1، ص 77؛ ناشر: دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1417ق

[8] . ابن علان شافعی، محمد علی بن محمد، دلیل الفالحین لطرق ریاض الصالحین، ج 8، ص 609؛ ناشر: دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت، چاپ چهارم، 1425ق.

[9] .ابن الشیخ، محمد بن علی،  مشارق الأنوار الوهاجة و مطالع الأسرار البهاجة فی شرح سنن الإمام ابن ماجه، ج 3، ص 176، ناشر: دار المغنی، الریاض - المملکة العربیة السعودیة، چاپ اول، 1427 ق.