فضائل امیرمومنان (ع) نزد اهل سنت
فضائل امیرمومنان (ع) نزد اهل سنت:
در منابع روایی اهل سنت از حضرت علی (ع) فضائل بسیار نقل شده است و علمای اهل سنت از جمله ترمذى، مسلم، حاکم نیشابورى، بیهقى، احمد بن حنبل و دیگران در مورد ایشان روایاتی مثل حدیث نور، حدیث سد الابواب، حدیث أحبّ الخلق، حدیث اوّلین مسلمان، حدیث أخوت، حدیث رد شمس، حدیث ولادت در کعبه و دیگر احادیث را نقل کرده اند؛ حتی در مورد برخی احادیث، کتاب های مستقلی هم نوشته شده است.
گرچه در این نوشتار همه فضائل آن حضرت قابل بیان نیست، اما در نگاهی گذرا چند برهه از زندگی ایشان مورد بررسی قرار می گیرد.
ولادت حضرت علی (ع) در کعبه:
یکی از فضیلت های امام علی (ع) که تنها به ایشان اختصاص دارد، جریان ولادت آن حضرت در خانه خداست. این در حالی است که شبکه های وهابی یا این جریان را انکار می کنند و آن را از اساس دروغ می خوانند و یا با فرض وقوع آن، ولادت در کعبه را به سبب وجود بت های بسیار در خانه خدا، بی ارزش می دانند.[1]
در حالی که حاکم نیشابوری در اثبات اصل ولادت آن حضرت در کعبه می نویسد:
«فَقَدْ تَوَاتَرَتِ الْأَخْبَارِ أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ أَسَدٍ وَلَدَتْ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ کَرَّمَ اللَّهُ وَجْهَهُ فِی جَوْفِ الْکَعْبَةِ؛[2] یعنی: اخبار متواتر به ما رسیده است که فاطمه بنت اسد، امیر مومنان علی بن ابی طالب را در داخل کعبه به دنیا آورد».
همچنین فاکهی که از تاریخ نگاران سده سوم هجری است می نویسد: «وَأَوَّلُ مَنْ وُلِدَ فِی الْکَعْبَةِ ... عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ رَضِیَ اللهُ عَنْهُ؛[3] اولین کسی که در کعبه متولد شد علی بن ابی طالب است».
و یا ابن صباغ مالکی در بیان بزرگی و عظمت این ولادت در کعبه می نویسد:
«وهی فضیلة خصه الله تعالى بها إجلالا له وإعلاء لمرتبته وإظهارا لتکرمته؛[4] یعنی: این فضیلتى است که خداوند به جهت بزرگداشت و بالا بردن مقام و اظهار کرامت او مخصوص حضرتش گردانیده است».
بنابراین معلوم می شود شبکه های متاثر از افکار وهابیت به سبب عناد به شیعیان، خطوط قرمز اهل سنت را زیر پا گذاشته اند و مصداق دسته دوم روایتی که احمد بن حنبل از امیر المومنین نقل می کند گشته اند؛ که ایشان فرمودند:
«یَهْلِکُ فِیَّ رَجُلَانِ مُحِبٌّ مُفْرِطٌ، وَمُبْغِضٌ مُفْتَرٍ؛[5] یعنی: دو دسته اند که به خاطر من هلاک می شوند: دوستار من که در محبت من اهل زیاده روی می کند و دشمن من که به سبب دشمنی در مورد من کوتاهی می کند».
تربیت حضرت علی (ع) در دامن پیامبر اکرم (ص):
یکی دیگر از فضائلی که تنها به امام علی اختصاص دارد، آن است که در دامان رسول خدا (ص) بزرگ شده و از کودکی تحت تربیت ایشان بوده است. چنانچه ابن هشام می نویسد:
«وَکَانَ مِمَّا أَنْعَمَ اللَّهُ بِهِ عَلَى عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ أَنَّهُ کَانَ فِی حِجْر رَسُولِ اللَّهِ قبل الإِسلام؛[6] یعنی: از نعمت های خداوند بر علی بن ابی طالب، آن است که قبل از اسلام در دامن پیامبر بوده است».
نعمت بودن زیستن در دامان پیامبر در کودکی بدان علت است که امام علی تحت تربیت معنوی حضرت رسول قرار گرفته و از کودکی شخصیت او بر اساس تربیت الهی شکل گرفته است. بنابراین حضرت علی در همه صفات از جمله صفت ایمان به خداوند به پیامبر اکرم ملحق می شود.
بر این اساس تلاش شبکه های وهابی در بی ارزش جلوه دادن ایمان آن حضرت قبل از بلوغ و به بهانه کافر بودن حضرت ابوطالب، بی معناست؛ زیرا کسی که دور از پدر زندگی کرده و در صفات اخلاقی تابع او نبوده است را چگونه می توان به پدر ملحق دانست؟
خوابیدن در بستر پیامبر در شب هجرت:
یکی از افتخارات حضرت علی، خوابیدن ایشان در بستر پیامبر به هنگام هجرت آن حضرت به مدینه است. این داستان که هم در کتب تفسیری اهل سنت مثل تفسیر فخر رازی و هم در کتب تاریخی اهل سنت مثل اسد الغابه نقل شده، حکایت از عظمت ایثاری دارد که امام علی در برابر حفاظت از جان پیامبر اکرم از خودش نشان می دهد.
در حالی که رسانه های وهابی تلاش می کنند این فضیلت را به بهانه اینکه امام علی در خانه پیامبر زندگی می کرد و همیشه آنجا می خوابید، بی اهمیت جلوه دهند یا گاهی در اصل آن تشکیک کنند و یا آیه ای که در این رابطه نازل شد را مربوط به این حادثه مهم ندانند.
اما این تلاش ها چیزی از اهمیت این واقعه کم نمی کند. چنانچه فخر رازی می نویسد: «وَیُرْوَى أَنَّهُ لَمَّا نَامَ عَلَى فِرَاشِهِ قَامَ جِبْرِیلُ عَلَیْهِ السَّلَامُ عِنْدَ رَأْسِهِ، وَمِیکَائِیلُ عِنْدَ رِجْلَیْهِ، وَجِبْرِیلُ یُنَادِی: بَخٍ بَخٍ مَنْ مِثْلُکَ یَا ابْنَ أَبِی طَالِبٍ یُبَاهِی اللَّهُ بِکَ الْمَلَائِکَةَ وَنَزَلَتِ الْآیَةُ؛[7] یعنی روایت می شود زمانی که او بر بستر پیامبر خوابید، جبرئیل نزد سر او و میکائیل نزد پای او ایستادند و صدا زدند: آفرین آفرین بر تو ای پسر ابوطالب! خداوند به خاطر تو بر ملائکه اش مباهات می کند و در این هنگام آیه[8] نازل شد».
مدیریت جامعه اسلامی:
حضرت علی (ع) در حالی به خلافت رسید که کشور بزرگ اسلامی در شرایط خوبی به سر نمی برد و نحوه مدیریت خلیفه سوم که به قتل وی هم منجر شد، موجب نابسامانی شده بود و نارضایتی عمومی را به دنبال داشت.
امام علی از یک طرف با معاویه و خاندان بنی امیه مواجه بود و از طرف دیگر با کسانی که روزگاری در رکاب پیامبر بودند ولی در زمان عثمان به مقام و ثروت دست پیدا کرده بودند و از آن حضرت انتظار داشتند همچون عثمان عمل کند و آنان را گرامی دارد.
در این زمان بود که مسلمانان انحراف اسلام از جایگاه واقعیش را مشاهده می کردند، بالاتفاق با حضرت علی بیعت کردند تا اسلام واقعی را اجرا کند و با صاحبان قدرت و ثروت مبارزه کند و نابسامانی ها را سامان بخشد.
حضرت علی برخورد با ولایت نامشروع معاویه بر مسلمانان را اولویت کاری خود قرار داد و پس از آنکه وی از کناره گیری حکومت امتناع کرد، با وی به جنگ مسلحانه روی آورد تا مسلمانان را فتنه بنی امیه نجات بخشد.
البته امام علی به سبب وجود انسانهای متحجر و خشک مغز در لشکرش نتوانست به هدف خود دست یابد و همین افراد که ساز مخالف نواخته و زمینه شکست را فراهم کرده بودند، به تکفیر مسلمانان روی آوردند. لذا آن حضرت مجبور به برخورد نظامی با آنان شد تا فتنه آنان را از جامعه اسلامی برطرف کند.
مشکلات امیر مومنان به همین جا ختم نشد و ایشان وظیفه خود می دید تا جامعه اسلامی را از لوث کسانی که به ناحق به برخی جایگاه های ویژه در نظام اسلامی دست یافته و صاحب موقعیت و یا ثروت شده بودند، پاک کند. به همین خاطر آنان نیز جنگ سومی را بر ایشان تحمیل کردند.
بنابراین حضرت علی به عنوان یک رهبر الهی، به جز آنچه در طول حکومتش عمل کرد، وظیفه دیگری نداشت و هم عقل به صحت عملکرد ایشان اقرار می کند و هم روایاتی که در مجامع روایی اهل سنت وارد شده و در ادامه ذکر می شود، موید موفق بودن ایشان در حکمرانی اسلامی است.
این درحالی است که شبکه های وهابی، باز هم به دنبال آنند که به هر نحوی شده، این امتیاز برجسته را نه تنها از آن بکاهند، بلکه آن را برعکسی جلوه دهند و ادعا نمایند که حضرت علی سیاستمدار نبود و در اداره کشور اسلامی به خوبی عمل نکرده است.
مسلماً اگر کارشناسان وهابی توجهی به منابع روایی خودشان می کردند، به راحتی نمی توانستند چنین اتهامی را متوجه آن حضرت کنند و ادعا کنند که آن حضرت به خوبی نتوانسته جامعه اسلامی را مدیریت کند.
با توجه به منابع اهل سنت، حضرت علی در جنگ های خودش حجت شرعی داشت و چیزی خلاف رضای الهی انجام نداده است. به عنوان نمونه، در مسند بزار از حضرت علی چنین روایت شده است که فرمود:
«عهد إلیّ رسول الله فی قتال الناکثین والقاسطین والمارقین؛[9]علی فرمود: رسول خدا، از من برای جنگ با ناکثین و قاسطین و مارقین پیمان گرفت».
و یا در برخی روایات از عمار نقل شده که گفت: «أمرنی رسول الله أن أقاتل مع علی الناکثین والقاسطین والمارقین؛[10]رسول خدا به من دستور داد تا در کنار علی بن ابی طالب با ناکثین و قاسطین و مارقین بجنگم».
نتیجه:
با توجه به آنچه در این نوشتار گذشت به خوبی روشن گردید که وهابیت نه تنها یک تفکری است که با تحریف معنای توحید و شرک، خودش را از سایر مسلمانان جدا می کند، بلکه چنین می توان ادعا کرد که این تفکر باطل، بر عترت ستیزی و یا حداقل عترت گریزی نیز بنا شده است.
[2] نیسابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک على الصحیحین، ج3، ص550، تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1411هـ.
[3] فاکهی، أخبار مکة فی قدیم الدهر وحدیثه، ج3، ص198، بیروت، دارخضر، چاپ دوم، 1414 ه ق.
[4] ابن الصباغ، علی بن محمد، الفصول المهمة فی معرفة الأئمة، ج1، ص171، تحقیق: سامی الغریری، قم، دار الحدیث للطباعة والنشر، چاپ اول، 1422هـ .
[5] أحمد بن حنبل، فضائل الصحابة، المحقق: د. وصی الله محمد عباس، الناشر: مؤسسة الرسالة – بیروت، الطبعة: الأولى، 1403، ج2، ص565.
[6] ابن هشام، عبد الملک، السیرة النبویة، المحقق: طه عبد الرءوف سعد، الناشر: شرکة الطباعة الفنیة المتحدة، ج1، ص228.
[7] فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، ١٤٢٠هـ ج5، ص350.
[8] مراد وی آیه 207 سوره بقره است: "وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن یَشۡرِی نَفۡسَهُ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ رَءُوفُۢ بِٱلۡعِبَادِ".
[9] البزار، أحمد بن عمرو، البحر الزخار (مسند البزار)، ج3، ص26ـ 27، ح774، تحقیق: د. محفوظ الرحمن زین الله، ناشر: مؤسسة علوم القرآن، مکتبة العلوم والحکم - بیروت، المدینة الطبعة: الأولی، 1409 هـ.
[10] الدولابی، الإمام الحافظ أبو بشر محمد بن أحمد بن حماد (متوفای310هـ)، الکنی والأسماء، ج1، ص 360، ح641، تحقیق: أبو قتیبة نظر محمد الفاریابی، ناشر: دار ابن حزم - بیروت/ لبنان، الطبعة: الأولی، 1421 هـ ـ 2000م.
