آیا تبرک مختص به پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) است؟

سوال
متأسفانه گروهی به نام وهابیت در بین جامعه مسلمین به دنبال اعتقاداتی رفته­اند که جمهور مسلمانان چنین اعتقادی ندارند از جمله می توان به مسأله تبرک اشاره کرد که بن باز عالم وهابی می نویسد: «لایجوز التبرک بأحد غیر النبی لا بوضوئه و لا بشعره...»[1]، حال آیا مسلمانان قائل به جواز تبرک به غیر از نبی (صلی الله علیه وآله وسلم) هستند یا خیر؟

پاسخ
وهابیت سخنی را بیان کرده اند که حتی عامه آنان پایبند آن نشدند که یکی از اساتید در سفر مکه مکرمه مهمان بن عثیمین عالم وهابی شده بودند این سخن را بیان کردند که بعد از اتمام غذا شاگردان آن عالم به غذای بن عثیمین تبرک جستند که خود نشان از دوگانگی در کلام آنان دارد. در این کلام به پاسخ هایی نسبت به این شبهه اشاره می گردد که ابطال سخنشان بر همگان عیان گردد:

۱. ادعای وهابیت ادعائی عام است که با وجود یک مورد ادعای آنان باطل می گردد و نه تنها یک مورد بلکه موارد متعددی می توان نام برد که جمهور مسلمانان به غیر از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) تبرک جستند مانند آب زمزم، حجر الاسود، وادی مقدس طوی، تربت مدینه، تبرک به خوردن گوشت قربانی و...[2] بنابراین این اختصاص باطل خواهد بود، غیر از آنکه بسیاری از علماء اهل سنت از جمله یافعی در کتاب التبرک خود ادعای اجماع بر جواز تبرک بر آثار صالحین نموده است.[3]
۲. قاعده عام «البینة للمدعی» شامل حال وهابیت شده و آنان باید برای مدعای خود دلیل ذکر نمایند در حالی که هیچ دلیلی بر اینکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) تبرک را به خود اختصاص داده باشند ذکر نکرده­اند و از جمله اختصاصات حضرت بیان نشده است.[4]
۳. هیچ دلیل قرآنی بر ممنوعیت تبرک ذکر نشده و علاوه بر آن مصادیقی ذکر شده مانند پیراهن یوسف (علیه السلام) و آثار حضرت موسی و هارون (علیهما السلام) که ذکر چند مصداق سبب ابطال سایر مصادیقی که ذکر نشده­اند نخواهد شد.
۴. اگر نفس تبرک عملی شرک آلود باشد، عمل شرکی تخصیص بردار نخواهد بود و حتی نباید تبرک جستن به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) جایز بوده باشد؛ درحالی که جمهور علماء و حتی وهابیت قائل به جواز تبرک نسبت به پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) می باشند؛ مانند قرار دادن صورت بر روی قبر حضرت (صلی الله علیه وآله وسلم) توسط ابو ایوب انصاری[5]، برداشتن مقداری از خاک قبر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) توسط حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و قرار دادن بر روی چشمانش[6] و... که دلالت بر جواز چنین تبرک و بلکه استحباب آن دارد.[7]
۵. سخن بن باز که تبرک به آثار صالحان سبب غلو درباره آنان می شود و در نتیجه منجر به عبادت آنان خواهد شد باطل است؛ زیرا عین این اشکال در مورد تبرک جستن به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) وجود دارد و باید حضرت (صلی الله علیه وآله وسلم) صحابه را از چنین تبرکی منع می کردند.[8] علاوه بر آنکه زمانی ذریعه شرک خواهد شد که فعلی علت تامه یا جزء اخیر علت برای تحقق حرام باشد؛ در حالی که تبرک جستن به آثار اولیای الهی علت تامه یا جزء اخیر علت برای شرک نیست.
۶. اگر تبرک عبادت محسوب شود فرقی بین یک مصداق و مصادیق دیگر نخواهد بود و باید تبرک به پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) عبادت محسوب می شد، در حالی که اینگونه نیست و اگر عبادت بود اولا شخصی که در مقابل آن ایستادگی می کرد خود حضرت (صلی الله علیه وآله وسلم) بود. علاوه برآنکه هیچ مسلمانی تبرک را به عنوان عبادت انجام نمی دهد.[9]
 

[1]- عبد العزیز بن عبد الله بن باز، مجموع فتاوى العلامة عبد العزیز بن باز رحمه الله، أشرف على جمعه وطبعه: محمد بن سعد الشویعر. ج 5، ص 65.

[2] . یافعی، عبدالفتاح، التبرک بالصالحین بین المجیزین و المانعین، ناشر: موسسه الرساله، بیروت، چاپ اول، 1431ه.ق. ص52

[3] . همان، ص55

[4] . همان، ص57

[5] . ابن حنبل شیبانی، أحمد، مسند أحمد بن حنبل، تحقیق: شعیب الأرنؤوط وعادل مرشد و دیگران، مؤسسة الرسالة، چاپ اوّل، 1421ق.ج38، ص558

[6] . السمهودی، علی بن عبد الله (م 911)، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى، دار الکتب العلمیة، بیروت، الطبعة: الأولى، 1419 هـ. ج4، ص217.

[7] . یافعی، عبدالفتاح، التبرک بالصالحین بین المجیزین و المانعین، ناشر: موسسه الرساله، بیروت، چاپ اول، 1431ه.ق.

[8] . همان، ص57

[9] . همان، ص57