آیا در مفاتیح الجنان از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) دعا و ذکری وارد شده است؟

 سوال

یکی از شبهاتی که در روزهای اخیر برخی از شبکه های ماهواره ای وابسته به وهابیت مطرح کرده اند، مساله عدم وجود دعا و ذکر از نبی گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) در کتاب دعایی ِمعروف شیعه با عنوان مفاتیح الجنان است. و این بیانگر این است که ایشان این دعاهایی که شیعیان می خوانند را اصلا نمی خواندند و اینها بدعتهایی است که شیعه وارد دین کرده است.

پاسخ

پاسخ اول: دعا سخن گفتن با خداست که ممنوعیت شرعی در آن وجود ندارد

با مراجعه به تعریفی که بزرگان فریقین از بدعت ارائه داده اند به اینکه بدعت عبارت است از: آنچه بعد از پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم) به عنوان عقیده یا عمل دینی ارایه گردد، در حالی که در مورد آن بیان خاصّی نرسیده باشد و مصداقی از یک حکم کلّی نیز به شمار نرود و یا آنکه آن عمل صریحاً نهی شده باشد بدعت است.[1] در حالی که این امر در مورد دعاهایی که خطاب به خداوند می شود صدق نمی کند چرا که خود دعا مستند شرعی دارد و خداوند می فرماید: «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ»؛[2]  مرا با (خلوص دل) بخوانید تا دعای شما مستجاب کنم. حال شیعه برای رعایت ادب محضر خداوند کلمات ماثوری که از اهل بیت (علیهم السلام) مخصوصا نبی گرامی اسلام (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم) رسیده است را بر زبان جاری می کند تا همچون ایشان که مصداق انسان کامل است و دعا کند و بداند چگونه باید با معبود سخن بگوید.

پاسخ دوم: ادعیه زیادی از پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم) در کتاب مفاتیح الجنان وجود دارد

با مراجعه به کتاب شریف مفاتیح الجنان به خوبی می توان دریافت که ادعیه و ذکرهایی زیادی از نبی گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) موجود است حتی در موارد زیادی نیز دعایی که از یکی دیگر از ائمه معصوم (علیهم السلام) نقل شده است سلسله نقل آن از امام تا پیامبر گرامی (علیه السلام) می رسد و در واقع از ایشان نقل می فرماید. با این وجود برای اثبات کذب این ادعای واهی که از سوی معاندین مطرح شده است نام برخی از ادعیه ای که در مفاتیح الجنان آمده است و خود بیانگر سیره عملی پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم) در دعا و نیایش با پروردگار است اشاره می گردد:

    ۱. دعای مجیر
    ۲. اعمال روزجمعه، دعای غروب جمعه
    ۳. اعمال شبهای ماه شعبان
    ۴. دعاهای روزها و شبهای ماه مبارک رمضان
    ۵. دعای جوشن کبیر
    ۶. ......[3]

همچنین در کتاب شریف مفاتیح الجنان دعاهایی از پیامبر گرامی اسلام (صلّی اللّه علیه وآله وسلّم) وارد شده است که عین همان دعا در منابع اهل سنت نیز موجود می باشد برای نمونه دعای شب جمعه:

«عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: " سَیِّدُ الِاسْتِغْفَارِ أَنْ تَقُولَ: اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّی لاَ إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، خَلَقْتَنِی وَأَنَا عَبْدُکَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِکَ وَوَعْدِکَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوءُ لَکَ بِنِعْمَتِکَ عَلَیَّ، وَأَبُوءُ لَکَ بِذَنْبِی فَاغْفِرْ لِی، فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ " ....» [4]؛ تویی پروردگار من نیست معبودی غیر از تو مرا آفریدی و منم بنده تو، و من بر عهد و پیمان خود با تو هستم در حد توانم، به تو پناه می برم از شر آنچه به تو کرده ام اعتراف می کنم به نعمتی که به من ارزانی داشته ای و اعتراف می کنم به گناه خود پس مرا ببخش و بیامرز، چون غیر از تو بخشاینده ای نیست.

مشابه همین دعا در مفاتیح الجنان و دیگر منابع شیعه وجود دارد.[5]

این تنها بخشی کوچک از نمونه مواردی است که از پیامبر (صلی الله علیه وآله) نقل شده است. نه تنها این دعاها در کتب شیعه بلکه در منابع اهل سنت نیز وارد شده است، تا جایی که در کتاب بخاری باب مفصلی با عنوان دعاهای پیامبر (صلی الله علیه وآله) وارد شده است که اغلب این دعاها در منابع شیعه از جمله مفاتیح الجنان وارد شده است، برای مطالعه بیشتر و همچنین تتبع در دعایی منقول از پیامبر (صلی الله علیه وآله) بین شیعه و اهل سنت مراجعه شود به کتاب ادعیه مشترک بین شیعه و اهل سنت نوشته آقای علیرضا فراهانی، نشر مجمع جهانی تقریب.

 

علی اکبر لطفی

 

پی نوشت ها:

[1] .مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار،ج 2، ص 264 ناشر: دارالکتب العلمیة، بیروت، 1403ق.

[2] . غافر، آیه 40.

[3] . ر.ک، ذیل موارد بیان شده در کتاب شریف مفاتیح الجنان

[4] . بخارى، محمّد، صحیح البخاری، ج 8، ص 67، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر، دار طوق النجاة، چاپ اوّل، 1422ق.

[5] . مفاتیح الجنان، اعمال شب جمعه؛ مجلسی، محمد باقر، مراة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج 12، ص 263.