آیا عمل مسلمانان در نذر قربانی برای اولیای الهی منافی با آیه 2 سوره کوثر است؟؟؟

سوال
ذبح یکی از اعمال اسلامی است که باید برای خدا انجام می شود، و نه هیچ کس دیگری.کما اینکه خداوند فرمود: {فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ}[1]برای خدا نماز بخوان و برای خدا شتر قربانی کن.

با توجه به این آیه شریفه اینکه عده ای از مسلمانان برای أئمه و أولیاء ذبح می کنند مخالف این آیه و شبیه عمل مشرکین است! مثل اینکه برای امام حسین (علیه السلام) گوسفند قربانی می کنند و گوشت آن را بین مردم تقسیم می کنند.[2]

 

[1] . سوره کوثر، آیه2.

[2] http://www.al-eman.com /الکتب/مجموع فتاوى ورسائل فضیلة الشیخ محمد بن صالح العثیمین **/«حکم الذبح لغیر الله؟ وهل یجوز الأکل من تلک الذبیحة».

پاسخ
 

در جواب از این شبهه مطرح شده از سوی وهابیت در مورد ذبح حیوان برای اولیاء الهی مخصوصا امام حسین (علیه السلام) می توان اینگونه جواب داد:

یک: ذبح برای ابن عبدالوهاب و ابن سعود

وهابیت مسلمانان را بواسطه ذبح تکفیر می کنند در حالیکه طبق آثار موجود، برخی از بزرگان قبائل عربستان در وصیت نامه های خود نذرهایی را برای محمد بن عبدالوهاب و محمد بن سعود و همچنین فرزندان آنها دارند که تا به امروز نیز جاری است و وهابیانِ مدعی، هیچگاه ایشان را مشرک تلقی نکرده اند. به طور مثال عبدالرزاق جویعی در وصیت خود مقرر می کند هر ساله دو قربانی برای محمد بن عبدالوهاب و محمد بن سعود و فرزندان آنها ذبح شود و در این باب تصریح دارد:

 «اوصی بثلث ماله جمیع ما ترک فی ثمان ضحایا کل سنه وحده للشیخ محمد بن عبد الوهاب ومن تسلسل منه ما بقوا علی دینه ووحده منهن لمحمد بن سعود وابنه عبد العزیز ومن تسلسل من ذریته ما کانوا علی هذا الدین»؛[1] وصیت می کند به یک سوم از تمام مالش در اینکه در هر سال هشت قربانی کشته شود یکی از این قربانی ها برای محمدبن عبدالوهاب و کسانی که از نسل او هستند تا زمانی که بر دین وی باقی باشند و یکی دیگر از این قربانی ها برای محمد بن سعود و پسرش عبدالعزیز و کسانی که از ذریه او باشند و بر این دین(وهابیت) باشند.

با دقت نظر در متن این وصیتنامه به خوبی روشن می گردد که ناذر در وصیتش قید: «للشیخ محمد بن عبد الوهاب ..... و لمحمد بن سعود .....» حال سوال این است که آیا به صِرف گفتن لمحمد بن عبدالوهاب می توان شخص را کافر دانست؟؟؟

دو: هدف مسلمانان ذبح برای غیر خدا به این معنی که او را بپرستند نیست!!! بلکه این که می گویند: این گوسفند را برای فلان امام قربانی می کنم، شبیه این است که شخصی برای پدرش که از دنیا رفته گوسفندی را ذبح و گوشت آن را بین مردم پخش می کند و در واقع او می خواهد خدا را بپرستد و ثواب آن برای دیگری باشد و یا به نیابت او این کار را انجام دهد و یا می خواهد با تقسیم گوشت و یا اطعام مردم در روز ولادت و یا شهادت ائمه، برای رضای خدا یاد أولیائش را زنده نگه دارد.

سه: بردن نام خدا هنگام ذبح

وهابی ها مدعی هستند که ذبح حیوانی که مسلمانان انجام می دهند، مثلا برای امام حسین (علیه السلام) یا دیگر اولیاء، شرک و منافی توحید است در حالی که همه مسلمانان حتی عوام از جامعه اسلامی نیز بر این امر واقف هستند که هنگام ذبح حیوان نام خدا را بر زبان جاری سازند، و ذبح حیوان را بدون نام خداوند غیر مشروع و گوشت آن را حرام می دانند، در حالیکه اگر این ذبح را برای غیر خدا انجام می دادند ابتداءا نمی بایست نام خدا را بر زبان جاری سازند، و دیگر اینکه در صورت عدم ذکر نام خدا نیز نمی بایست قائل به حرمت گوشت آن می شدند. افزون بر اینکه اگر این ذبیحه از باب نذر باشد شخص ناذر اینگونه می گوید:«لله علی کذا، برای خدا به گردن من است» و چنانچه این قید را نیاورد نذر وی مشروعیت ندارد.[2]

چهار: این عمل با ذبح کفار برای خدایانشان تفاوت دارد.

کفار رو به بت و برای بت و به قصد تقرب به بت قربانی می کردند، ولی مسلمانان رو به قبله و برای خدا و با نام خدا قربانی می کنند تا ثوابش برای ائمه باشد و یا به نیابت ائمه و به یاد آنها مردم را اطعام کنند!!!

از این رو وهابی ها در این تشبیه خود به خطا رفته و به غلط مسلمانان را به مشرکین تشبیه کرده اند.

کما اینکه ما در سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) داریم که از طرف دیگران و به نیابت آنها ذبح می کردند. همانگونه که پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) در عید قربان، گوسفندی آوردند و آن را با دست مبارک خود ذبح کرده و فرمودند: بسم الله و بالله، خداوندا این ذبح از طرف من و هر کس از امّتم که ذبح نکرده است می باشد. [3]

پنج: مشرکین ذبح را با دید الوهی و ربوبی برای بتها انجام می دادند!!!

 ابن تیمیه می گوید: اهل جاهلیت بر روی بتها قربانی می کردند و خون ذبیحه را بر آن می پاشیدند، و این سنگها را تعظیم و پرستش می کردند.[4]           

بنابراین، مشرکین ذبح را برای تقرّب به بتها و همراه با دید الوهی و ربوبی نسبت به بتها انجام می دادند، و قصدشان پرستش و تقرّب به بت ها بود. در حالی که مسلمانان هیچ گاه رو به قبور ذبح نکرده و هدفشان پرستش ائمه (علیهم السلام) نبوده و نام ائمه را به جای نام خدا بر ذبیحه صدا نزده اند. بلکه رو به قبله و برای خدا و با نام خدا بوده تا به نیابت امام و یا برای هدیه ثواب به او و یا زنده نگه داشتن یادش به خاطر رضای خدا بوده و قصدی  جز این ندارند.

شش: مخالفت با دیدگاه بزرگان دین

وهابی ها بدون در نظر گرفتن دیدگاه بزرگان دین در مورد مسائل اعتقادی بدون دلیل و پشتوانه علمی اقدام به شرک خواندن اعمال مسلمانان می نمایند، از جمله در همین مساله مورد بحث. چرا که با مراجعه به کتب و منابع اهل سنت به خوبی روشن می گردد که ایشان در باب ذبح دیدگاهی مخالف با وهابیت دارند، حتی برادر محمدبن عبدالوهاب (سلیمان بن عبدالوهاب) که از جمله اولین مخالفان سرسخت این فرقه بشمار می رود، نیز تکفیر مسلمانان و مشرک خواندن آنان از سوی ابن تیمیه و وهابیان به اتهام نذر و ذبح برای غیر خدا را تحمل نکرده و کتابی مستقل با عنوان «الرد علی من کفر المسلمین بسبب النذر لغیر الله» برای نمونه و آشکار شدن اختلاف دیدگاه ایشان با وهابیت چند مورد اشاره می گردد:

الف: نووی

وی در باب ذبح برای کعبه و یا پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)  و حتی اولیاء الهی تصریح دارد:

«إذا ذبح لغیره بأن ضحَّى أو ذبح للکعبة تعظیمًا لها؛ لکونها بیت الله تعالى أو لرسول الله صلى الله علیه وآله وسلم لکونه رسول الله فهو لا یجوز أن یمنع حلّ الذبیحة، وإلى هذا المعنى یرجع قول القائل: أهدیت للحرم أو الکعبة، ومن هذا القبیل الذبح عند استقبال السلطان؛ لأنه استبشار بقدومه نازل منزلة ذبح العقیقة لولادة المولود، ومثل هذا لا یوجب الکفر، وکذا السجود للغیر تذللًا وخضوعًا لا یوجب الکفر وإن کان ممنوعًا، وعلى هذا: فإذا قال الذابح: باسم الله واسم محمد وأراد أذبح باسم الله وأتبرک باسم محمد فینبغی ألا یحرَّم، وقول من قال: لا یجوز ذلک یمکن حمله على أن اللفظة مکروهة؛ لأن المکروه یصحّ نفی الجواز والإباحة المطلقة عنه»[5].

اگر برای غیر خدا ذبح کند نه به این وجه [برای تعظیم و عبادت شخص نباشد]  بلکه قربانی کند مثلا به کعبه برای تعظیمش، چون بیت الله است، و یا قربانی کند برای رسول خدا چون او رسول خداست، در این نوع ذبح جایز نیست که از حلال بودن ذبیحه منع گردد [این ذبح حلال است] و به این نوع بر می‌گردد وقتی که می‌گویند برای حرم یا کعبه هدیه کرده‌ام و از این قبیل است ذبح هنگام استقبال از سلطان، چون برای بشارت دادن به قدومش می‌باشد و به منزله عقیقه مولود است. مثل این ذبح باعث کفر نمی‌شود. همچنین است سجده برای غیر خدا، به خاطر تواضع و خضوع؛ موجب کفر نمی شود، اگر چه ممنوع است. بر این اساس، اگر ذابح هنگام ذبح بگوید «بسم الله و اسم محمد» و قصدش این باشد که به اسم خدا ذبح می‌کنم و به اسم محمد تبرک می‌کنم، شایسته است که این کار حرام نباشد.- هرکس هم که گفته است این کار جایز نیست، قولش حمل بر مکروه بودن می‌شود چون «عدم جواز» شامل مکروه و مباح می‌باشد.

ب: عزامی شافعی

وی نیز در با مشروعیت ذبح برای اموات تصریح دارد:

«من استخبر حال من یفعل ذلک من المسلمین وجدهم لا یقصدون بذبائحهم ونذورهم للأموات إلاّ الصدقة عنهم وجعل ثوابها لهم»[6]؛ هرکس که حال کسی که از مسلمانان این کار را انجام می دهد، مورد مطالعه قرار دهد در می یابد که ایشان از نذر و قربانی خویش برای مردگان غیر از صدقه دادن از ایشان و فرستادن ثوابش برای آنها قصدی ندارند.

بنا براین عمل مسلمانان در ذبح برای اموات مخالفتی با آیه شریفه ندارد و آنچه را که وهابی ها بدان ادعا دارند و مسلمانان را بواسطه آن مشرک می خوانند مخالف با کتاب، سنت، و سیره مسلمانان است و ادعایی بی اساس می باشد.

 

[1] . کلیب، فهد بن عبدالعزیز، علما و اعلام و اعیان الزلفی، ص200.

[2] . نجفی(صاحب جواهر)، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج35، ص364.

[3] . ابن حنبل شیبانی، أحمد، مسند أحمد بن حنبل، ج23، ص170؛تحقیق: شعیب الأرنؤوط وعادل مرشد و دیگران، مؤسسة الرسالة، چاپ اوّل، 1421ق. «وقال: " بسم الله وبالله، اللهم إن هذا عنی، وعمن لم یضح من أمتی "».

[4] . ابن تیمیه حرانی، أحمد، اقتضاء الصراط المستقیم لمخالفة أصحاب الجحیم، ج2، ص 61؛ تحقیق: ناصر عبد الکریم العقل، دار عالم الکتب، بیروت، چاپ هفتم، 1419ق: «کان أهل الجاهلیة یذبحون علیها، ویشرحون اللحم علیها، وکانوا یعظمون هذه الحجارة، ویعبدونها، ویذبحون علیها، وکانوا إذا شاءوا بدلوا هذه الحجارة بحجارة هی أعجب إلیهم منها».

[5] . نووی، یحیی بن شرف (م 676)، روضة الطالبین وعمدة المفتین، ج3، ص206.

[6] . عزامی شافعی، شیخ سلامه، فرقان القرآن بین صفات الخالق و صفات الاکوان، ص133.